CHIA SẺ KIẾN THỨC
Prompt Engineering – 9 Tuyệt Chiêu để Làm Chủ Claude AI (2)
Điều khiển luồng suy nghĩ và đầu ra của Claude AI một cách chính xác bằng cách đi sâu vào 3 kỹ thuật cấu trúc: sử dụng thẻ XML, phương pháp Chain of Thought, và kiểm soát định dạng.
Chào mừng bạn quay trở lại với series 9 Tuyệt Chiêu Prompt Engineering để Làm Chủ Claude AI. Trong Phần 1: Nền Tảng Vững Chắc, chúng ta đã đặt những viên gạch đầu tiên bằng cách học cách ra lệnh rõ ràng, “đóng vai” cho Claude và dạy nó bằng ví dụ. Giờ là lúc nâng cấp kỹ năng của bạn lên một tầm cao mới.
Ở phần 2 này, chúng ta sẽ tập trung vào việc “kiến tạo cấu trúc”. Bạn sẽ học cách kiểm soát không chỉ kết quả mà còn cả quá trình suy nghĩ của Claude. Đảm bảo mọi đầu ra đều chính xác, có tổ chức và dễ dàng tích hợp vào các quy trình làm việc tự động. Hãy cùng khám phá 3 kỹ thuật tiếp theo để trở thành một “kiến trúc sư” câu lệnh thực thụ.
Ôn lại kiến thức Prompt Engineering Phần 1
Trước khi đi tiếp, hãy nhớ lại 3 kỹ thuật nền tảng:
-
Rõ ràng, Trực tiếp, Chi tiết: Nền tảng của mọi câu lệnh tốt.
-
“Đóng vai” cho Claude: Gán vai trò để định hình tư duy và văn phong.
-
Sử dụng Ví dụ (Multishot Prompting): Dạy AI bằng cách làm mẫu để đảm bảo tính nhất quán.
Nếu bạn đã nắm vững những điều trên, bạn đã sẵn sàng để xây dựng những câu lệnh phức tạp và có cấu trúc hơn.
Kỹ thuật 4: Sử dụng thẻ XML – Xây “Giàn Giáo” cho Câu Lệnh
Khi câu lệnh của bạn trở nên phức tạp, chứa nhiều thành phần như hướng dẫn, dữ liệu, và ví dụ, việc chỉ dùng văn bản thuần có thể khiến Claude bị “rối”. Thẻ XML chính là giải pháp. Hãy coi chúng như những chiếc hộp có nhãn, giúp bạn “đóng gói” và phân tách rõ ràng từng phần thông tin.
Tại sao thẻ XML lại là “bạn thân” của người dùng Claude?
-
Clarity (Sự rõ ràng): Giúp Claude phân biệt đâu là <hướng_dẫn>, đâu là <dữ_liệu>, và đâu là <ví_dụ>.
-
Accuracy (Độ chính xác): Giảm thiểu lỗi do Claude hiểu sai hoặc trộn lẫn các thành phần của câu lệnh.
-
Flexibility (Sự linh hoạt): Dễ dàng thêm, bớt, hoặc sửa đổi một phần của câu lệnh mà không ảnh hưởng đến các phần khác.
-
Parseability (Khả năng phân tích): Nếu bạn yêu cầu Claude trả lời bằng thẻ XML, việc trích xuất thông tin từ kết quả trả về sẽ trở nên cực kỳ đơn giản cho các chương trình máy tính.
Các phương pháp hay nhất khi dùng thẻ XML (Tagging Best Practices)
Để sử dụng thẻ XML hiệu quả nhất, hãy ghi nhớ 3 nguyên tắc sau:
-
Hãy nhất quán (Be consistent): Sử dụng cùng một tên thẻ cho cùng một loại thông tin trong suốt các câu lệnh của bạn. Khi cần nhắc đến một phần nội dung nào đó, hãy gọi tên thẻ chứa nó. Ví dụ: “Hãy phân tích hợp đồng trong thẻ <contract>…“.
-
Lồng các thẻ vào nhau (Nest tags): Đối với các nội dung có cấu trúc phân cấp, bạn nên lồng các thẻ vào nhau để thể hiện rõ mối quan hệ cha-con. Ví dụ: <tài_liệu><tiêu_đề>…</tiêu_đề><nội_dung>…</nội_dung></tài_liệu>.
-
Kết hợp với các kỹ thuật khác: Đây là mẹo dành cho người dùng chuyên nghiệp. Hãy kết hợp thẻ XML với các kỹ thuật khác như Multishot Prompting (ví dụ: bọc nhiều ví dụ trong cặp thẻ <examples>…</examples>) hoặc Chain of Thought (dùng <thinking> và <answer>). Điều này sẽ tạo ra những câu lệnh có cấu trúc siêu tốt và hiệu suất cao.
Ví dụ thực tế: Cấu trúc hóa yêu cầu bằng Prompt Engineering
Khi không có thẻ XML, Claude có nguy cơ hiểu sai nhiệm vụ, không phân biệt được đâu là dữ liệu, đâu là ví dụ, và đâu là hướng dẫn. Điều này dẫn đến một báo cáo không đúng cấu trúc hoặc văn phong yêu cầu.
| Tiêu chí | 👎 Prompt không có cấu trúc (Lộn xộn) | 👍 Prompt có cấu trúc XML (Rõ ràng) |
| Câu lệnh (Prompt) | Bạn là một nhà phân tích tài chính. Tạo báo cáo Q2 cho nhà đầu tư. Bao gồm các phần về Tăng trưởng Doanh thu, Lợi nhuận, và Dòng tiền, giống như ví dụ này từ năm ngoái: {{Q1_REPORT}}. Dùng dữ liệu từ bảng tính này: {{SPREADSHEET_DATA}}. Báo cáo phải cực kỳ ngắn gọn, chuyên nghiệp, và dạng danh sách. |
Bạn là một nhà phân tích tài chính tại AcmeCorp. Hãy tạo một báo cáo tài chính Quý 2 cho các nhà đầu tư của chúng ta. AcmeCorp là một công ty SaaS B2B. Các nhà đầu tư của chúng ta đánh giá cao sự minh bạch và những hiểu biết sâu sắc có thể hành động. Sử dụng dữ liệu này cho báo cáo của bạn: <data> {{SPREADSHEET_DATA}} </data> <instructions> 1. Bao gồm các phần: Tăng trưởng Doanh thu, Lợi nhuận, Dòng tiền. 2. Nêu bật điểm mạnh và điểm yếu. </instructions> Văn phong phải ngắn gọn và chuyên nghiệp. Theo cấu trúc ví dụ sau: <formatting_example> {{Q1_REPORT}} </formatting_example> |
| Phản hồi của Claude |
Báo cáo Tài chính Quý 2 dành cho các Nhà đầu tư của AcmeCorpKính gửi Quý Nhà đầu tư, Tôi rất hân hạnh được trình bày báo cáo tài chính Quý 2 của chúng tôi, thể hiện sự tăng trưởng và khả năng phục hồi liên tục của AcmeCorp trên thị trường SaaS B2B. 1. Tăng trưởng Doanh thu: 2. Biên lợi nhuận: 3. Dòng tiền: Tóm lại, các chỉ số tài chính cốt lõi của AcmeCorp vẫn rất vững chắc. Chúng tôi đang cân bằng giữa việc đầu tư cho tăng trưởng và quản lý tiền mặt một cách thận trọng. Trọng tâm của chúng tôi trong Quý 3 sẽ là tái tạo sức tăng trưởng cho phân khúc SMB và tối ưu hóa hiệu quả bán hàng. Xin chân thành cảm ơn sự tin tưởng của Quý vị. Trân trọng, |
Báo cáo Tài chính Quý 2 dành cho các Nhà đầu tư của AcmeCorpTăng trưởng Doanh thu:
Biên lợi nhuận:
Dòng tiền:
Triển vọng:
Ban quản lý vẫn cam kết cân bằng giữa việc đầu tư cho tăng trưởng và kỷ luật tài chính. |
| Phân tích kết quả | ❌ Kém hiệu quả:
– Claude có thể nhầm lẫn dữ liệu và ví dụ với chỉ dẫn. – Trả về kết quả dài dòng, sai văn phong (dạng email).– Không tuân thủ yêu cầu định dạng “danh sách”. |
✅ Hiệu quả vượt trội:
– Claude hiểu chính xác đâu là dữ liệu, đâu là hướng dẫn, đâu là ví dụ. – Trả về kết quả ngắn gọn, chuyên nghiệp, đi thẳng vào vấn đề. – Tuân thủ 100% định dạng yêu cầu. |
Bài học rút ra: Thẻ XML không chỉ làm cho câu lệnh của bạn trông gọn gàng hơn, mà nó còn là công cụ thiết yếu để giao tiếp một cách không thể bị hiểu lầm với Claude, đặc biệt là trong các tác vụ phức tạp.
Kỹ thuật 5: Để Claude Suy Nghĩ (Chain of Thought) – Bắt AI Tư Duy Từng Bước
Đối với các tác vụ phức tạp đòi hỏi sự phân tích sâu (toán học, logic, nghiên cứu), việc yêu cầu Claude trả lời ngay lập tức có thể dẫn đến sai sót. Kỹ thuật Chain of Thought (CoT), hay chuỗi suy nghĩ, khuyến khích Claude “viết nháp” hoặc “suy nghĩ thành lời” trước khi đưa ra câu trả lời cuối cùng.
Sức mạnh của việc “cho AI thời gian suy nghĩ”
-
Giảm lỗi: Việc giải quyết vấn đề từng bước giúp giảm thiểu sai sót một cách đáng kể.
-
Tăng sự mạch lạc: Câu trả lời cuối cùng sẽ logic và được tổ chức tốt hơn.
-
Dễ gỡ lỗi: Bằng cách đọc chuỗi suy nghĩ của Claude, bạn có thể biết chính xác nó đã hiểu sai ở đâu để tinh chỉnh lại câu lệnh.
Mẹo quan trọng: Luôn yêu cầu Claude xuất ra quá trình suy nghĩ của nó. Nếu không, việc suy nghĩ sẽ không diễn ra!
Khi nào không nên để Claude suy nghĩ?
Mặc dù kỹ thuật Chain of Thought (CoT) rất mạnh mẽ, nhưng không phải lúc nào nó cũng là lựa chọn tốt nhất. Hãy cân nhắc những điểm sau:
-
Ảnh hưởng đến độ trễ (Latency): Việc yêu cầu Claude “viết nháp” sẽ làm tăng độ dài của câu trả lời, từ đó có thể làm tăng thời gian phản hồi.
-
Không phải tác vụ nào cũng cần suy nghĩ sâu: Đối với những yêu cầu đơn giản, việc thêm CoT là không cần thiết và có thể làm phức tạp hóa vấn đề.
Lời khuyên: Hãy sử dụng CoT một cách khôn ngoan để cân bằng giữa hiệu suất (độ chính xác) và độ trễ (tốc độ). Chỉ nên dùng CoT cho những tác vụ mà một người cũng cần phải suy nghĩ kỹ, ví dụ như:
-
Giải một bài toán phức tạp.
-
Phân tích vấn đề có nhiều bước.
-
Soạn thảo các văn bản phức tạp.
-
Đưa ra quyết định dựa trên nhiều yếu tố.
Cách tạo câu lệnh để Claude suy nghĩ
Dưới đây là các cách để “bắt” Claude suy nghĩ, được sắp xếp theo mức độ phức tạp từ thấp đến cao. Các phương pháp đơn giản hơn sẽ chiếm ít không gian hơn (ít token hơn) nhưng nhìn chung cũng kém mạnh mẽ hơn.
💡 Mẹo CoT quan trọng: Luôn yêu cầu Claude xuất ra (output) quá trình suy nghĩ của nó. Nếu Claude không “viết nháp” ra, thì việc suy nghĩ sẽ không thực sự diễn ra!
1. Câu lệnh cơ bản: “Hãy suy nghĩ từng bước”
Đây là cách đơn giản nhất để kích hoạt CoT. Bạn chỉ cần thêm cụm từ “Hãy suy nghĩ từng bước” vào cuối câu lệnh của mình.
-
Nhược điểm: Cách này thiếu sự định hướng về cách suy nghĩ. Claude sẽ tự quyết định các bước, điều này có thể không tối ưu cho các tác vụ rất cụ thể.
Ví dụ: Viết email cho nhà tài trợ (CoT cơ bản)
| Vai trò | Nội dung |
| Người dùng | Soạn thảo email cá nhân hóa để kêu gọi nhà tài trợ đóng góp cho chương trình Care for Kids.
<program>{{THÔNG_TIN_CHƯƠNG_TRÌNH}}</program> <donor>{{THÔNG_TIN_NHÀ_TÀI_TRỢ}}</donor> Hãy suy nghĩ từng bước trước khi bạn viết email. |
2. Câu lệnh có định hướng: Vạch ra các bước suy nghĩ
Thay vì để Claude tự do, bạn hãy vạch ra những bước cụ thể mà bạn muốn nó tuân theo trong quá trình suy nghĩ.
-
Nhược điểm: Mặc dù đã có định hướng, cách này vẫn thiếu một cấu trúc rõ ràng để có thể dễ dàng tách phần “suy nghĩ” ra khỏi “câu trả lời cuối cùng”.
| Vai trò | Nội dung |
| Người dùng | Nhiệm vụ: Soạn thảo email cá nhân hóa để kêu gọi các nhà tài trợ đóng góp cho chương trình “Care for Kids” năm nay.
Thông tin chương trình: <program>{{CHI_TIẾT_CHƯƠG_TRÌNH}}</program> Thông tin nhà tài trợ: <donor>{{CHI_TIẾT_NHÀ_TÀI_TRỢ}}</donor> Hướng dẫn suy nghĩ: Hãy suy nghĩ trước khi viết email. Hãy làm theo các bước sau: 1. Phân tích nhà tài trợ: Dựa vào lịch sử quyên góp và các chiến dịch họ đã ủng hộ, hãy xác định thông điệp nào có khả năng thu hút họ nhất. 2. Liên kết với chương trình: Dựa trên phân tích trên, hãy xác định những khía cạnh nào của chương trình “Care for Kids” sẽ gây ấn tượng với họ. 3. Viết email: Cuối cùng, hãy soạn một email cá nhân hóa, sử dụng những phân tích bạn đã thực hiện. |
3. Câu lệnh có cấu trúc:
Sử dụng các thẻ XML như <thinking> và <answer> để tách biệt phần lý luận khỏi câu trả lời cuối cùng.
Ví dụ: Viết email cho nhà tài trợ (CoT có cấu trúc và được định hướng)
| Vai trò | Nội dung |
| Người dùng | Soạn thảo các email cá nhân hóa cho các nhà tài trợ để kêu gọi đóng góp cho chương trình Care for Kids năm nay.
Thông tin chương trình: <program>{{CHI_TIẾT_CHƯƠNG_TRÌNH}}</program> Thông tin nhà tài trợ:<br><donor>{{CHI_TIẾT_NHÀ_TÀI_TRỢ}}</donor> Hãy suy nghĩ trước khi bạn viết email trong thẻ <thinking>. Đầu tiên, hãy suy nghĩ kỹ về thông điệp nào có thể hấp dẫn nhà tài trợ này dựa trên lịch sử quyên góp của họ và các chiến dịch họ đã ủng hộ trong quá khứ. Sau đó, hãy suy nghĩ kỹ về những khía cạnh nào của chương trình Care for Kids sẽ thu hút họ, dựa trên lịch sử của họ. Cuối cùng, viết email cá nhân hóa cho nhà tài trợ trong thẻ <email>, sử dụng phân tích của bạn. |
Ví dụ:
Khi không có suy nghĩ từng bước, Claude đưa ra một khuyến nghị có vẻ hợp lý nhưng thiếu chiều sâu. Nó không định lượng các kết quả tiềm năng hoặc xem xét hiệu suất của thị trường trong quá khứ, vốn là những yếu tố quan trọng để đưa ra một quyết định sáng suốt.
| Vai trò | Nội dung |
| Người dùng | Bạn là một cố vấn tài chính. Một khách hàng muốn đầu tư 10.000 USD. Họ có thể chọn giữa hai phương án: A) Một cổ phiếu trong quá khứ có lợi nhuận 12%/năm nhưng rất biến động, hoặc B) Một trái phiếu đảm bảo lợi nhuận 6%/năm. Khách hàng cần số tiền này sau 5 năm để trả trước tiền nhà. Bạn đề xuất phương án nào? |
| Trợ lý |
Dựa trên thông tin được cung cấp, tôi sẽ đề xuất phương án B, trái phiếu đảm bảo lợi nhuận 6%/năm. Đây là lý do:
Mặc dù mức lợi nhuận 12% trong quá khứ của cổ phiếu rất hấp dẫn, nhưng hiệu suất trong quá khứ không đảm bảo kết quả trong tương lai. Mức lợi nhuận 6% được đảm bảo từ trái phiếu sẽ chắc chắn rằng khách hàng sẽ có đủ số tiền họ cần khi đến lúc trả trước tiền nhà. |
Kỹ thuật 6: Kiểm Soát Định Dạng Đầu Ra –“Mớm lời” cho Claude
“Mớm lời” cho Claude: Bí quyết Kiểm soát Đầu ra Tuyệt đối
Mặc dù những mẹo này áp dụng rộng rãi cho tất cả các mô hình Claude, bạn có thể tìm thấy các mẹo tạo câu lệnh dành riêng cho các mô hình có khả năng tư duy mở rộng tại đây.
Lưu ý quan trọng: Kỹ thuật “mớm lời” (Prefilling) chỉ dùng được với các chế độ thông thường. Nó hiện không được hỗ trợ với các chế độ tư duy mở rộng (extended thinking).
Khi sử dụng Claude, bạn có một khả năng độc đáo là định hướng câu trả lời của nó bằng cách “mớm” trước một phần nội dung trong lượt thoại của Trợ lý (Assistant). Kỹ thuật mạnh mẽ này cho phép bạn:
-
Điều hướng hành động của Claude.
-
Bỏ qua các đoạn dạo đầu rườm rà (“Đây là câu trả lời bạn yêu cầu…”).
-
Ép Claude phải tuân theo một định dạng cụ thể như JSON hoặc XML.
-
Giúp Claude duy trì tính cách nhất quán khi đóng vai.
Trong nhiều trường hợp Claude hoạt động không như mong đợi, chỉ cần “mớm” trước vài từ cũng có thể cải thiện đáng kể hiệu suất của nó. Chỉ cần một chút mớm lời cũng có thể tạo ra khác biệt lớn!
Mẹo cho người dùng chuyên nghiệp: Việc “mớm lời” bằng một ký tự { duy nhất sẽ buộc Claude bỏ qua mọi lời dẫn và trả về trực tiếp đối tượng JSON. Cách này giúp kết quả trả về gọn gàng, súc tích và dễ dàng cho các chương trình máy tính xử lý mà không cần thêm công đoạn lọc bỏ.
Ví dụ: Trích xuất dữ liệu có cấu trúc (khi không “mớm lời”)
| Vai trò | Nội dung |
| Người dùng | Trích xuất tên, kích thước, giá, và màu sắc từ mô tả sản phẩm này thành một đối tượng JSON:
<description> SmartHome Mini là một trợ lý nhà thông minh nhỏ gọn có các màu đen hoặc trắng với giá chỉ 49,99 USD. Với chiều rộng chỉ 5 inch, nó cho phép bạn điều khiển đèn, bộ điều nhiệt và các thiết bị được kết nối khác qua giọng nói hoặc ứng dụng—dù bạn đặt nó ở bất kỳ đâu trong nhà. Trung tâm nhỏ gọn giá cả phải chăng này mang lại khả năng điều khiển rảnh tay tiện lợi cho các thiếtT bị thông minh của bạn. </description> |
| Trợ lý | Đây là thông tin được trích xuất ở định dạng JSON:
json “name”: “SmartHome Mini”, “size”: “5 inches wide” “price”: “$49.99” “colors”: [“black”, “white”] Tôi đã trích xuất các chi tiết sau từ mô tả sản phẩm: – Tên: SmartHome Mini – Kích thước: rộng 5 inch – Giá: 49,99 USD – Màu sắc: Có sẵn màu đen và trắng Đối tượng JSON cung cấp một định dạng có cấu trúc giúp các chương trình dễ dàng phân tích và sử dụng. Hãy cho tôi biết nếu bạn cần bất kỳ sửa đổi nào hoặc có bất kỳ câu hỏi nào khác! |
Tạm kết Phần 2 và Chuẩn bị cho các Kỹ thuật Nâng cao
Tạm kết Phần 2 và Chuẩn bị cho các Kỹ thuật Nâng cao
Với 3 kỹ thuật kiến tạo cấu trúc này – Sử dụng thẻ XML, Chain of Thought, và Kiểm soát Định dạng – bạn giờ đây đã có khả năng xây dựng những câu lệnh phức tạp, kiểm soát được cả quá trình suy nghĩ và hình thức đầu ra của Claude AI.
Bạn đã sẵn sàng cho những thử thách ở quy mô lớn hơn chưa? Trong phần 3 và cũng là phần cuối của series, chúng ta sẽ khám phá những kỹ thuật đỉnh cao nhất để xử lý các tác vụ phức tạp, dữ liệu khổng lồ và tận dụng sức mạnh tư duy sâu của Claude.
